W polskim systemie prawnym władza rodzicielska nie jest dziedziczna ani zbywalna. Oznacza to, że w sytuacjach, gdy rodzice dziecka zmarli lub zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej, konieczne jest ustanowienie opiekuna prawnego dla małoletniego. Obowiązek ten spoczywa na sądzie opiekuńczym, który podejmuje działania z urzędu, niezależnie od inicjatywy osób bliskich dziecku.

Taka potrzeba może zaistnieć również w przypadku, gdy władza rodzicielska została zawieszona – np. z powodu czasowej przeszkody w jej wykonywaniu – lub gdy jeden z rodziców jest ubezwłasnowolniony, a drugi został pozbawiony tej władzy lub również ją utracił. Istotne jest, aby brak władzy rodzicielskiej dotyczył obojga rodziców, chociaż przyczyny tej sytuacji mogą być różne (np. ubezwłasnowolnienie jednego rodzica i śmierć drugiego).

Jakie zasady rządzą instytucją opieki?

Instytucja opieki prawnej nad małoletnim opiera się na trzech fundamentalnych zasadach:

1. Dobra podopiecznego – sąd kieruje się zawsze interesem dziecka, zarówno przy wyborze opiekuna, jak i przy wydawaniu dalszych decyzji dotyczących opieki.

2. Powszechności opieki – każda osoba, która z mocy prawa wymaga ustawowej pieczy (np. dziecko bez opieki rodzicielskiej, osoba całkowicie ubezwłasnowolniona), musi mieć ustanowionego opiekuna – nawet jeśli przebywa u krewnych w dobrych warunkach.

3. Ustanowienia opieki z urzędu – sąd rodzinny ma obowiązek wszcząć postępowanie opiekuńcze samodzielnie, bez konieczności wniosku.

Co ważne, zgodnie z art. 572 Kodeksu postępowania cywilnego, każda osoba, która posiada wiedzę o sytuacji wymagającej ustanowienia opieki, ma obowiązek zawiadomić sąd opiekuńczy. Dotyczy to nie tylko rodziny dziecka, ale również takich instytucji jak sądy, policja, prokuratura, szkoły, placówki opiekuńcze czy urzędy administracji.

Choć postępowanie inicjowane jest z urzędu, nie wyklucza to możliwości złożenia wniosku przez osoby bliskie dziecku – np. dziadków, ciotki czy wujków. Warto jednak pamiętać, że sąd nie jest związany treścią takiego wniosku ani jego cofnięciem – jego głównym celem jest zawsze ochrona dobra dziecka.

Gdzie składamy wniosek o ustanowienie opieki?

Sprawy dotyczące ustanowienia opiekuna dla dziecka rozpoznaje sąd rejonowy – wydział rodzinny (sąd opiekuńczy), właściwy według miejsca zamieszkania lub pobytu małoletniego. Gdy nie można ustalić takich danych, sprawę rozpatruje Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy. Co więcej, w nagłych przypadkach każdy sąd rodzinny – nawet niewłaściwy miejscowo – może i powinien podjąć niezbędne działania zabezpieczające dziecko.

Całe postępowanie toczy się w trybie nieprocesowym, co oznacza, że sąd ma większą swobodę działania, a celem nadrzędnym jest zapewnienie ochrony dziecka.

Jeśli jesteś mieszkańcem Łęczycy lub okolic Łęczycy i potrzebujesz wsparcia w sprawach rodzinnych – w tym związanych z opieką nad dzieckiem, pomocą przy przygotowaniu wniosku o ustanowienie opieki czy reprezentacją przed sądem – kancelaria adwokacka Grażyny Cichowskiej służy fachową pomocą. Jako doświadczony adwokat zajmuję się kompleksową obsługą spraw rodzinnych, zawsze mając na uwadze dobro dziecka i komfort moich klientów.

Skontaktuj się z nami – niezależnie od tego, czy mieszkasz w Łodzi, Łęczycy czy w ich okolicach.